Kıymet Aslan
Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Bilecik Şube Müdürü Ali Çakır, Bilecik’in İlçelerinden bu yıl üretim seviyesinin 12 Ton civarında olduğunu açıkladı. Bu yıl üretimde artışın olmadığını, mevcudu korumaya yada yükseltmeye çalıştıklarına değinerek, gençlerin ipek böceği yetiştiriciliğine ilgi duyması yönünde adımlar atılmasına dikkat çekti.
Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Bilecik Şubesinin 800 üyesinden 200 tanesinin faal olduğuna dikkat çekerek, Bilecik’te bu işi geliştirmeye çalıştıklarını, gençlerinde ilgi duymasıyla artacağını şöyle açıkladı.
”KOZA YETİŞTİRİCİLİĞİNİ GEÇLERİMİZE ÖZENDİRMEYE ÇALIŞIYORUZ”
Ali Çakır ”Bilecik’te bu işi daha da geliştirmeye çalışıyoruz. 1940 yılında Marketin olduğu yere fabrika kuruluyor. 1940 yılında kooperatif kuruluyor, burada fabrika fazla sürmüyor, Bursa ya daha iyi bir tesis kurulmasıyla burası mancılıklı (eski sistem) kurulduğu için Bilecik’ten, Bursa’ya kaldırılıyor.
Alanya, Eskişehir, Adapazarı, Bilecik, Bursa olmak üzere 5 kooperatif birleşip Kozabirlik kooperatifini kuruyor. Üretici tarafından yapılan Kozaların satışı burada olmaz. Çünkü başında birlik var. Biz üreticiden birlik adına topluyoruz, Bursa’daki birliğe teslim ediyoruz, satışı oradan gerçekleşiyor. Biz bağımsız bir kooperatif değiliz, Birliği olan bir kooperatifiz. . Köylerimizde de hep yaşlı kesim kaldı, gençlerimiz ilgi duymuyor. Biz koza yetiştiriciliğini geçlerimize özendirmeye çalışıyoruz. Koza yetiştirme noktasında üreticiden bir talep geldiği anda bize, yeri olması halinde, fidan ihtiyacının hepsini biz karşılıyoruz, ilgi duyulması halinde gençlerime yardımcı yol gösterici rol oynayacağız” dedi.
“BİLECİK’TE İPEK BÖCEKÇİLİĞİ KIRSALA KAYDI”
Çakır, İnhisar, Söğüt, Gölpazarı, Yenipazar ilçelerinde halen ipek böcekçiliğinin yapıldığına bununla sınırlı kalmasının sebebi ise, organik tarımın yaygınlaştırılması gerektiğini söyledi.
“Sadece bu illerimizle sınırlı kalmasının sebebi ise, yetiştiriciliğin kırsala kaymasıdır. Sulak Bölgelerde çok fazlaydı, Osmaneli’nde, Merkez İlçe’de oldukça fazla yetişirdi, fakat tarımda mahsulünü zararlı böceklerden korumak amacıyla çiftçilerin ilaçlama yapmasından dolayı ipekböcekçiliği duran hale girdi. İpek böceğinin yetiştiği yerde organik tarım olmalıdır. Tarımda kullanılan ilaçlama, belediyelerin sinek ilaçlama çalışmaları engel teşkil etmektedir. Bunun için üretim maalesef kırsal kesime kaydı. Örneğin Sulak bölgede Gülümbe köyü olabilir, orada bir bölge seçilip 15-20 kişinin bir araya gelip sinek ilaçlaması yada tarım ilaçlaması yapılmaması yönünde bir adım atabilirler. Köylünün ve kurumlar arası o bölgeyi koruma altına alması halinde Bilecik merkezde de yetişmesi mümkündür. Bu yönde devlet desteklemeleri de var. Bilecikli vatandaşlarımız bu tür desteklemelerinden yararlanmasını isteriz. Devlet kozasını kooperatife teslim ettiğinde Tarım Bakanlığından 20 TL devlet desteklemesi var, 4.5 TL kooperatif olarak biz destekleme veriyoruz. Bu sektör hep devlet desteğiyle ayakta duran bir ürün. Tarih ve Kültür değeri yüksek olan bu sektörün gençlerimiz tarafından da yürütülmesi, sahiplenilmesi çok önemlidir. Gençlerin koza yetiştiriciliğine ilgi duymamasının nedeni birazda köylerde genç nüfusun kalmaması, Bilecik’te sanayinin fazla olması ve dolayısıyla işsizliğin olmaması diye düşünüyorum.” diye söyledi.
“KOZA BİNALARI RESTORE EDİLECEK”
“Bilecik’te bulunan koza binaları tescilli, onları çeşitli projeler yaparak restore edeceğiz.” Diyen Kooperatif Müdürü Ali Çakır, “Yıkmak söz konusu değil, tarihi değeri bulunuyor. İçinde neler olabilir, restore ederek kiralanabilir. Kiraya verilen bu binaların kazancını yine üreticiye dönük değerlendirmek mümkündür. Koza kooperatifini yaşatmak için çabalar gösteriyoruz. Bilecik’te kooperatifimiz yaşayacak.” Dedi. Restorasyonun ne zaman yapılacağına ilişkin herhangi bir bilgi yok.
“BİLECİK’TE İPEK BÖCEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAŞLI KESİME HİTAP EDİYOR,
OYSA GENÇLER İÇİN İYİ BİR GELİR KAYNAĞI”
Geçtiğimiz yıllarda "İpek böcekçiliğinin Modernizasyonu Çiftlik-Dut Ağacı Modeli" projesi gibi İpek böceğinin geliştirmek için adımlar atıldığı konusuna ilişkin görüş istediğimiz Koza Kooperatif Müdürü Ali Çakır’dan bu tür gelişmeler için ise, “Kozanın ne olduğunu bilmeden bu işi özendirmek çok zor, ben 25 yılımı verdim buraya, ailemden daha çok köydeki bu işle meşgul olan insanlarımızla birlikteyiz. Hazırlanan o projeyle tanıtımlar, toplantılar yapıldı. Bizim üreticimize destek lazım. Üreticimiz kozayı zaten biliyor, üretimin nasıl yapılacağına dair zaten yabancı değil. Bilgilendirmeye yönelik öyle bir talep gelse anında karşılanır bizler sürekli köylerimizle beraberiz” dedi.
Bilecik kırsalındaki Koza üreticilerinin böceklerine evlerinde bakmasına dikkat çeken Çakır, Devletin Koza bakana bakım evi desteği, askı desteği gibi imkanlarında sunulması halinde Bilecik’te daha yaygınlaşacağına inandığını belirtti. Yüksek maliyetlerinden dolayı, yetiştiricilikte gerekli olan bazı materyallerin alınamadığına bu yönde adımların atılması gerektiğini söyleyerek “Örneğin, Askı alamayan üretici bu ihtiyacını çalı çırpıyla, çam dalıyla kesip gideriyor. Desteğin bu yönde de gelmesi lazım.” Dedi.
Konuşmasının devamında ise, “Bizim üreticimiz 50 ila 80 yaş gurubuna yaşlı kesime hitap ediyor. Türkiye ekonomisine de yaşlı kesimden büyük bir katkıdır. Ancak mühim olan gençlerimizdir, gençliğin bu işe özen göstermesi sektörde ivme kazandıracaktır. Koza yetiştiriciliğinin getirisi de düşük değil bu noktaya temas etmek isterim. 1 kutu böcek 1000 TL getirisi var. 12 paket baktığı zaman 12 Bin Lira kazanmış olacak” dedi.
BU YIL 12 TON ÜRETİM YAPILDI
Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Bilecik Şube Müdürü Ali Çakır, üretim seviyesinin Bilecik kırsalına oranla iyi olduğuna temas ederek, bu sektörün daha da yaygınlaşması halinde Bilecik’in en büyük değeri olacağına, tek çıkmazlarının genç nüfusa ihtiyaç duyulmasına dikkat çeken açıklaması şöyle; “İlçelerimizde üretim seviyesi bu yıl 12 Ton civarındadır. Bu yıl üretimde artış yok, mevcudu korumaya ya da yükseltmeye çalışıyoruz. Artırmaya çalışıyoruz ama yaşlı kesim 1 yıl içinde ölenler olsa, yerine o işi sürdürecek insan bulamıyoruz. Kooperatif olarak, tohum vermeden önce ilaçlama yapıyoruz, tohumunu veriyoruz, kozası oluyor almaya gidiyoruz, parasını bankaya yatırıyoruz. Üreticiyi kollamak için her şey yapıyoruz. Tohumdan da ücret alınmıyor, tohuma da Tarım Bakanlığımız kooperatife destek veriyor.”
MARKALAŞMA SÜRECİNDE İPEK BÖCEKÇİLİĞİ KULLANILABİLİR
Bilecik’in markalaşma yolunda, ipek böceği yetiştiriciliğine de katkı sağlayacağına temas eden açıklamasında; “Bilecik olarak biz koza üretimi üzerine Bursa’dan esasen daha fazlayız ama hepsi Merkez Birliğimiz olan Bursa’da birikiyor. Kozanın Bilecik’te ölmemesini istiyoruz, gelişmesi için her şey yapıyoruz. Bu yönde marka değer haline geldiği takdirde ismi daha çok duyulur ve gençlerin bu alana ilgi duymasında etken olabileceğine inanıyorum. Dolayısıyla markalaşma sürecinde ipek böceği üretimi ve işlenmesi, kullanılması yönünde fayda sağlanacağını naçizane düşünüyorum” İfadeleriyle yer verdi.
ÜRETİCİNİN PROBLEMLERİ VE TALEPLERİ
Üreticinin evinde bakmaya çalıştığı İpek Böceğine dair, problem ve taleplerinin ne olduğunu sorduğumuz konuya ilişkin, “Üretici kendi evinde akmaya çalışıyor, mesela bir böcekhanesi olsa daha rahat edecek. Üreticinin bakım evi sorunu var. Onun yanında askı sorunu var, bunlar çok maliyetli olduğu için biz bu işlere giremiyoruz. Üreticilerimiz kendi imkanlarıyla çözüm buluyorlar.”dedi.
Bilecik’teki Sanayinin oldukça gelişmiş olduğunu gören Çakır, Tekstil, ipek dokuma ve halıcılık alanında fabrikaların bu bölgeye talep göstermesi halinde, ipek böceği üreticisine, sektöre eğilimin artacağını belirtti.
İPEK BÖCEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE EĞİTİM, TALEPLE MÜMKÜN
İpek Böcekçiliği yetiştiriciliğinde bilincin yaygınlaştırılması yönünde verilebilecek eğitimle artış kazanmasının mümkünlüğü konusunda açıklama istediğimiz konuya ilişkin, “Bu yıl bana 50 kişi geldi biz ipek böceği yetiştiriciliği yapmak istiyoruz, üretime başlıyoruz diyene bahçe tesisleri incelenip, fidanını veririz, sonra ön çalışma olarak bir eğitime alırız. Talebin gelmesi halinde biz hepsini veririz. Mühendislerimiz var, tohum üretim müdürümüz var bu konularda uzman kişilerdir. Koza bakımında en azından haftada 1-2 defa kontrol etmeye gelinir. Üreticimiz kendi halinde değil, yanında kooperatif olarak biz varız. Çalışmalar bizim kontrolümüzde ilerliyor.” İpek böceği yetiştiriciliğinde eğitim, vatandaşın talep etmesiyle mümkün olabileceğine engel olmadığına değindi.
KOZA’NIN BAKIMI
Kozanın bakımına ilişkin ise, “Üretici böceğimiz rahatsız dediği anda mühendisimiz var Bursa’da gelip ilgileniyor. Kontrollere gidiyoruz. Kozanın hastalanması halinde kireç kullanıyoruz, ilacımız kireçtir. Üzerine sepelemek şartıyla hastalığının önüne geçiyoruz. Yaprak vermeden önce kireç atılır. Üretici dikkat ettikten sonra böceğimiz hastalanmaz. Sabah saatlerine çig düşer, çiğili yaprak vermedikten sonra, taze yaprak ta verilmez böceğe bunlara dikkat etmeliler. Sabah kestiğini akşam, akşam kestiği yaprağı sabah vermelidir. Tozlu yaprak verilmez, yanık yaprak verilmez bunlara dikkat edilmemesi halinde koza böceğinin bakımı zorlaşır ve böcek hastalanır.”
İPEK BÖCEĞİ YETİŞTİRME SÜRECİ
“Kooperatif olarak biz tohumunu verdikten sonra, 40 gün içinde üreticimiz bize kozayı teslim ediyor. Tohumu verdikten 26-27 günden sonra artık böcek yaprağı yemesiyle süt birikiyor ve ondan sonra yaprak yemez oluyor. Nişan verdi dediğimiz olay gerçekleşiyor. Sağa sola küneye yatar. Duvarlara örmeye başlar. Onun üzerine çalı, çam, hardal, pamuk serilir. 28 günden sonra 10 gün daha kendi kendini örme yöntemiyle kozanın içine hapseder. İçine hapsetme süresi olan 10. Günde üreticimiz kozaları söker, askıları kaldırır ve bizim almamız için haber verir. Kozayı böcek içindeyken topluyoruz, böcek çıkmadan kozanın içinden teslim alıyoruz. Ardından o böceği istimde biz boğmazsak, öldürmezsek 17-18 gün sonra ağzından bir salgı salgılar kozayı delerek kelebek olur çıkar. İpeğin kalitesi kalmaz. Sadece 1 kozadan 1200-1500 metreye kadar ipek çıkar. Saç telinden ince, doğal muhteşem bir iplik çeşididir. Koza Birlik Kooperatifi olarak biz uğraşıyoruz ama insanları sevdirmek için, Bilecik halkının da desteğini bekliyoruz. Büyüklerimiz konuşurken Taşı mermer, toprağı seramik, yaprağı ipek olan şehrimiz diye anıyorlar. Bu gururlandığımız yaprağı ipek olan kısmına biraz daha ilgi göstermelerini isteriz. Tarım İl veya İlçe Müdürlükleri köylerde bu konuya değindiği takdirde alanları daha geniş ve yayılması daha hızlı olacaktır. Bizim o kadar geniş alanımız yok. Tarım İl Müdürlüğü ve kooperatif iş birliği ile daha iyi olacağına inanıyorum.”dedi.
