Bilecik mutfağı, Anadolu’nun köklü lezzetlerini taşıyan güçlü bir kültür mirasına sahip. Bu mirasın en özel parçalarından biri ise kuşkusuz anlatması da yapması da ayrı emek isteyen analı kızlı çorbadır. Yalnızca bir yemek değil, kuşaklar boyunca aktarılan bir geleneğin, bir sofra hikâyesinin ve aileleri bir araya getiren samimi bir paylaşımın temsilcisidir. Bilecik’te analı kızlı çorba çoğu zaman yalnızca açlığı gidermek için yapılmaz; aile büyüklerinin bir araya geldiği, uzun sohbetlerin edildiği, evin bereketinin konuşulduğu günlerde hazırlanır. Çorbanın ismindeki ana ve kız, aynı çorbada birleşen iki farklı hamur topunu temsil eder. Bu topakların birinin içli yani ana, diğerinin ise içsiz yani kız olması, aslında Bilecik’te aile yapısında büyüklerin koruyucu rolünü, küçüklerin ise onlara eşlik eden neşesini simgeler. Bu nedenle analı kızlı çorba Bilecik’te ailenin birlik simgesi olarak bilinir.
Bilecik’in yerel üretimi olan köy kıyması, yöresel ince bulgur, ev yapımı salça, kemik suyu ve doğal sebzeler bu çorbayı hem besleyici hem de doyurucu hâle getirir. İçli köftelerin özenle yoğrulması, iç harcının sabırla hazırlanması, dış bulgur hamurunun dağılmayacak kıvama getirilmesi emek ve hüner ister. Bu nedenle analı kızlı çorba mutfağa giren herkesin sınavı olarak görülür; sabır, dikkat ve özen gerektirir.
Türkiye’nin farklı illerinde analı kızlı çorba yapılmasına rağmen Bilecik usulü kendine özgü detaylarla öne çıkar. Kemik suyuyla kaynatılması, salça ve limon dengesinin kusursuz oluşturulması, bazı köylerde nane yerine kekik tercih edilmesi, köy tereyağının çorbaya son dokunuş olarak eklenmesi ve içli köftelerin incecik açılarak daha narin yapılması yemeğe Bilecik’e özgü bir kimlik kazandırır.
Bilecik’in özellikle Bozüyük, Söğüt ve Pazaryeri bölgelerindeki köylerinde analı kızlı çorba önemli günlerin vazgeçilmezidir. Düğünlerde, misafir kabulünde, bayram sabahlarında ve lohusa ziyaretlerinde bu çorba mutlaka sofraya konur. Köy kadınlarının anlattıklarına göre “Bir evin bereketini soracaksan, o evde analı kızlı pişmiş mi diye bakacaksın” sözü bile çorbanın kültürdeki yerini özetler niteliktedir.
Bugün şehir merkezindeki lokantalarda da sıkça karşımıza çıkan analı kızlı çorba; artık gençlerin ve yetişkinlerin severek tükettiği, Bilecik mutfağının tanıtım yüzlerinden biri hâline gelmiştir. Bilecik Belediyesi, kadın kooperatifleri ve gastronomi dernekleri bu lezzetin tanıtımı için çeşitli etkinlikler düzenlemekte; yöresel ürün festivallerinde en çok ilgi gören çorbalar arasında yer almaktadır.
Analı kızlı çorba bugün hâlâ her kaşığında geçmişin izini taşır. Bir annenin sabrını, bir kızın neşesini, bir ailenin birlik arzusunu ve bir toplumun kültürel zenginliğini hissettirir. Bilecik mutfağının bu eşsiz çorbası sadece beslenme değil, bir arada olma kültürünün sıcak bir yansıması olarak sofralardaki yerini korur. Bilecik’in analı kızlı çorbası geçmişten bugüne uzanan bu lezzet yolculuğuyla hem damaklarda hem gönüllerde unutulmaz bir tat bırakmaya devam etmektedir.
