Özel Bilecik Sınav Koleji Rehberlik Servisi’nden gerçek öğrenmenin potansiyeline bir engel olan akademik erteleme ile ilgili öğrencilere önerilerde bulunuldu. Öğrenme verimini etkileyen önemli konulardan birinin de akademik erteleme olduğunun belirtildiği açıklamada, “öğrencilerin, öğrenme verimini etkileyen önemli konulardan biri de akademik ertelemedir. Akademik erteleme, öğrencilerin ödev yapma alışkanlığını son dakikalara bırakma ya da sınırlı düzeyde yapma davranışı olarak bilinmekte ve “son dakikacılık”, “sonraya bırakmak”, “tehir etmek” gibi kavramlarla da açıklanmaya çalışılmaktadır. Bu yazımızda çocukların, akademik erteleme davranışının ne anlama geldiği, neden ödev yapma davranışlarını erteledikleri, ertelemenin nasıl bir döngüye sahip olduğu ve erteleme davranışıyla nasıl başa çıkabilecekleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Akademik Erteleme Öğrencilerin okul yaşamında, ödev yapma, proje hazırlama, sınavlara hazırlanma gibi pek çok akademik sorumluluklarının üstesinden gelmeyle ilgili görevleri bulunmaktadır. Bu görevleri yeterli düzeyde yerine getiren öğrenciler, gerek okul sınavlarında gerekse de ulusal ölçekli sınavlarda başarılı olma ihtimali yüksek olan öğrencilerdir. Fakat bazı nedenlerden dolayı öğrenciler akademik sorumluluklarını yerine getirirken oldukça zorlanmakta, görevleri son dakikaya bırakmakta hatta bu sorumlulukları bazen yerine getirememektedir. Öğrenme ve eğitim araştırmalarında bu durum akademik erteleme olarak bilinmektedir. Tanıma uygun bir ifade ile akademik erteleme;öğrencilerin ödev yapma, sınavlara hazırlanma, çalışma programına uyma gibi akademik görevlerini, herhangi bir gerçekçi nedene dayandırmadan, kısmi ya da tamamen yerine getirmemesidir. Erteleme davranışı öğrencilerin gerçek yeteneklerini, potansiyelini açığa çıkarmasını engellemektedir. Bilirsiniz ki; bu öğrenci ya da çocuğun daha başarılı olabilme potansiyeli vardır. Erteleme davranışı sonrasında öğrenciler, sadece başarısızlık gibi bir sonuçla karşılaşmazlar. Erteleme davranışı çocuklarda, değersizlik, utanç, kaygı, huzursuzluk, kendini suçlama, pişmanlık, öfke, öz güven eksikliği gibi negatif duygu durumları yaşamalarına da neden olurlar. Akademik Erteleme Davranışının Döngüsü Erteleme davranışı aslında kendi içinde bazı aşamalarda gerçekleşir. Bu aşamalar; Akademik sorumluluktan (ödev, proje, sınava hazırlanma vb.) kaçma isteği, Çalışmaya ve nasıl çalışacağına karar vermeyi geciktirme, Akademik görevlerini (ödev, proje, sınava hazırlanma vb) daha sonra yapacağına ilişkin sözler verme, Verilen sözleri tutma yerine kendini başka şeylerle (oyun, tv, telefon, yemek vb.) meşgul etme, Erteleme davranışını haklı çıkarmak için nedenler bulmaya çalışma, Erteleme davranışından dolayı oluşacak suçluluk duygusunu bastırmak için çaba gösterme… Bu aşamaları erteleme döngüsü şeklinde de değerlendirmek mümkündür. Erteleme davranışında, öğrencilerin iç diyalog döngüsü aşağıdaki gibi olmaktadır: Aşamalar ve döngüler incelendiğinde, öğrencinin okul yaşamına ilişkin görevlerini ertelemesinin başlangıç ve sonuç evresinin olduğu fakat bu evrelerin bir döngü şeklinde devam ettiiği görülmektedir. Akademik Erteleme Nedenleri Ödev yapmayı son dakikaya bırakma, ödevin bir kısmını ya da tamamını erteleme eğiliminden sonra bırakmanın pek çok nedeni olabilir. Öğrenme eksikliği, motivasyon eksikliği, mükemmeliyetçi ve beklentileri yüksek olan ana-baba tutumları, sınav kaygısı, planlama ve zaman yönetimi sorunu, sorumluluk kişilik özelliğinin gelişmeyişi, değersizlik ve yetersizlik duygusu, karamsarlık, umutsuzluk, ders çalışma yöntemini bilmeme, iç disiplin eksikliği akademik erteleme sorununun nedenleri arasında gösterilebilir. Belirtilen nedenler içinde belki de en önemlilerinden biri çocuğun kendini değersiz, yetersiz, kaygılı, mutsuz hissettiren sosyo ekolojik (aile, okul, arkadaş vb) çevrelerdir. Kendini iyi hisseden, mutlu, değerli ve yeterli hisseden çocukların daha az erteleme yaptığı bilinen, güçlü bir gerçektir. Çocuğun bu duyguları, aile ve sosyal ortamlarla doğrudan ilişkilidir. Sağlıklı bir ortamda büyümeyen çocuğun, kendini yeterli, değerli ve önemli hissetme ihtimali azdır. Bu psikolojik ihtiyaçları karşılanamayan öğrencilerin ödevlerini zamanında yapamaması da eklenebilecek bir sonuçtur. Çünkü insan doğasınca öncelikler belirleyicidir. Sizce psikolojik ihtiyaçlar mı,kademik sorumluluklar mı daha önceliklidir? Akademik Erteleme Davranışı İçin Önemli Öneriler Her davranışta olduğu gibi erteleme davranışının da biyolojik bazı nedenlerden kaynaklanabileceği unutulmamalıdır. Tiroid, D vitamini gibi sağlık için önemli olan hormon ve vitaminlerin erteleme, yavaş davranma, çalışmaya isteksizlik davranışlarını artırabilir. Bu yüzden erteleme eğilimi çok yüksek olan çocuklarda öncelikli olarak bu değerlere baktırmak gerekebilir. Çocukların uyku, beslenme, spor gibi biyolojik sağlıkla ilgili temel koşullarda sorun olmaması gerekmektedir. Uyku yoksunluğu olan çocukların, ödev yapma ihtiyacının çok fazla açığa çıkmayacağı bilinmelidir. Aile içindeki psikolojik iklimin gözden geçirilmesi gerekmektedir. Aile içindeki iklimin pozitif bir iklim olması, beklentilerin gerçekçi olması; çocuğun değersizlik, yetersizlik, aileyi cezalandırma, kaygı gibi erteleme davranışını geliştirecek duygulardan arınmasına yardımcı olacaktır. Unutmamak gerekir ki, olumlu duygular olumlu davranışların gelişimi için iyi bir zemin oluşturur. Erteleme davranışı motivasyon ile doğrudan ilişkilidir. Bu yüzden çocuğun motivasyon eksikliğinin nedenlerinin neler olabileceği araştırılabilir. Bunun için okul rehberlik servisi ile işbirliği yapmak yararlı olabilir. Erteleme davranışının daha çok hangi derslere yönelik olduğu, dersin kendisiyle mi yoksa dersin öğretmeni ile ilgili mi olduğu incelenebilir. Bu bağlamda okul rehberlik servisi ile işbirliği yapmak ve okul rehberlik servisinin rehberliğinde müdahaleler yapmak gerekli olabilir. Planlama ve zaman yönetimi, amaç eksikliği, çalışma alışkanlıklarını bilmeme gibi konularının ertelemeye neden olabileceği unutulmamalıdır. Bu bağlamda rehberlik servisi ile yapılacak işbirliği önemlidir. Fakat, planlama, zaman yönetimi, çalışma alışkanlıkları, sorumluluk alma ve sorumluluğu yerine getirme gibi konularda aile içinde sağlıklı model davranışları geliştirmek çocuklar için iyi bir rehber olabilir. Aile içinde erteleme davranışını tetikleyici uyarıcılara karşı önlem almak gerekebilir. Telefon, televizyon, bilgisayar gibi teknoloji ile geçirilen süre konusunda rehber olunmalıdır. Keyif verici bu uyaranlar konusunda ailenin teşvik edici görüntüsü erteleme davranışını artırabilir. Erteleme Davranışı Olan Çocuklar İçin Ebeveynler Neler Yapabilir? Erteleme yapmanın nedenlerini anlamaya çalışın. Pozitif aile iklimini oluşturmaya çalışın. Planlarına uyan ve bu konuda çocuklarına olumlu örnek olan ebeveynler olun. Aile içinde uyulması gerekli olan günlük, haftalık, aylık rutinler oluşturun. Erteleme davranışının hangi derslerde daha fazla olduğunu anlamaya çalışın. Çocuğunuzun uyku ve beslenme konusunda sorun yaşamadığından emin olun. Aile içinde pozitif duyguları (mutluluk, değerli hissetme, eğlence, güven) artırın. Teknoloji kullanımına dikkat edin. Çocuğunuza bu konuda örnek olun. Kitap ya da dergi okumak konusunda çocuklarınıza örnek olun. Çocuğunuzun ders ve okul yaşantısına ilişkin duygu ve düşüncelerini dinleyin. Aile içinde “yarın”, “daha sonra”, “şimdi değil”, “boşver” gibi erteleyici bir dil kullanmayın. Mümkünse “hemen yapabiliriz”, “bunun için bir plan yapalım”, bu bizim işimiz” ertelemenin karşıtı bir dil kullanın. Okulun psikolojik danışma servisi ile işbirliği geliştirin” denildi.