Anadolu’nun kalbinde, Osmanlı’nın doğduğu topraklarda yer alan Bilecik, tarih boyunca hem zaferlere hem de yıkımlara tanıklık etmiş bir şehir. Bu kadim şehrin en hüzünlü ama bir o kadar da anlamlı sembollerinden biri ise yıkık minareleri. Zamanın, savaşların ve doğa koşullarının yıprattığı bu minareler, bugün hâlâ ayakta kalabilen birkaç taş parçasıyla bile Bilecik’in tarihini anlatmaya devam ediyor.
Bilecik, Osmanlı’nın kuruluş döneminden itibaren çok sayıda cami ve mescitle donatılmış bir kentti. Her biri, hem dini hayatın hem de sosyal düzenin merkezinde yer alıyordu. Ancak Birinci Dünya Savaşı ve hemen ardından gelen Yunan işgali sırasında şehir ağır tahribata uğradı. 1921 yılında gerçekleşen Bilecik Muharebesi sonrası şehir neredeyse tamamen yakıldı ve yıkıldı.
Bu dönemde camiler, medreseler, hanlar ve minareler hedef alındı. Birçoğu yerle bir oldu, bazılarıysa sadece gövdesinin bir kısmıyla ayakta kaldı. İşte bu harabelerden yükselen birkaç minare, hem savaşın acı hatırasını hem de yeniden doğuşun umudunu temsil etti. Bu nedenle Bilecik halkı, minarelerini yalnızca taş yığınları değil, “şehrin direniş anıtları” olarak gördü.
En Bilinen Yıkık Minare: Bilecik Merkez Eski Cami Kalıntısı
Bilecik şehir merkezinde, bugün “Şeyh Edebali Türbesi”ne giden yol üzerinde yer alan Eski Cami minaresi, şehrin “Yıkık Minare” olarak anılan simge yapılarından biridir. Osmanlı öncesi dönemden kalma temeller üzerine inşa edildiği tahmin edilen bu cami, 1921’deki yangın ve çatışmalarda büyük ölçüde yıkıldı. Minarenin yalnızca gövdesinin bir kısmı kaldı ve yıllar boyunca bu haliyle şehrin sembolü hâline geldi.
Uzun yıllar boyunca çevresi taşlarla çevrilen minare, zamanla halk arasında “Bilecik’in kalbi” olarak anıldı. Bugün hâlâ ziyaret edilen bu alan, geçmişle gelecek arasında bir köprü niteliğinde.
Bilecik, coğrafi olarak vadi ve tepelik bir yapıya sahip. Bu nedenle şehirde inşa edilen eski camilerin çoğu yüksek noktalara konumlandırılmıştı. Böylece minareler, hem ezan sesini uzaklara taşıyor hem de şehri kuşbakışı gören sembolik bir konumda duruyordu. Ancak bu coğrafi yapı, yangınlar ve depremler gibi doğal felaketlerde yıkımı da hızlandırdı.
Özellikle Osmaneli, Gölpazarı ve Pazaryeri ilçelerinde eski cami kalıntıları ve yıkık minare temelleri hâlâ görülebiliyor. Bu bölgelerde yapılan arkeolojik incelemeler, minarelerin Osmanlı erken dönem mimarisinin önemli örneklerini taşıdığını gösteriyor.
Cumhuriyet’in ilanından sonra Bilecik, büyük bir yeniden yapılanma sürecine girdi. Ancak şehir planlamasında “yıkık minareler” birer hatırlatma olarak korundu. 1980’li yıllarda başlayan kültürel miras çalışmalarıyla birlikte bu alanlar restore edilmeye ve çevresi düzenlenmeye başlandı.
Bugün Bilecik Belediyesi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, yıkık minarelerin bulunduğu bölgeleri açık hava tarih alanlarına dönüştürmeyi hedefliyor. Amaç, hem bu sessiz tanıkları gelecek nesillere aktarmak hem de Bilecik’in tarih turizmini güçlendirmek.
Bilecik halkı için yıkık minareler sadece tarihsel bir kalıntı değil, aynı zamanda bir kimlik simgesi. Şehrin geçmişinde yaşadığı yıkımların, işgallerin ve yangınların ardından ayakta kalan her taş, bir umut anlamı taşıyor. Bugün birçok Bilecikli için bu minareler, “bükülmeyen başın, sönmeyen inancın ve unutturulmayan tarihin” sembolü olarak görülüyor.
Yıkık minareler, artık yalnızca geçmişi anlatmakla kalmıyor. Bilecik’te düzenlenen tarih yürüyüşleri, kültür turları ve fotoğraf sergileriyle bu semboller yeniden yaşatılıyor. Üniversiteler tarafından yapılan arkeolojik ve mimari araştırmalar, minarelerin yapım teknikleri, kullanılan taşlar ve süslemeleri üzerine önemli veriler sunuyor.
Uzmanlara göre bu yapılar, sadece Bilecik’in değil, tüm Anadolu’nun yeniden diriliş sürecinin birer tanığı. Her yıl artan ziyaretçi sayısı, bu tarihi yapıların turizm açısından da önemli bir değer kazandığını gösteriyor.
Bilecik’in yıkık minareleri, sessiz ama güçlü bir sesle geçmişi anlatıyor. Her çatlakta, her taşta bir hikâye gizli. Yanan bir şehrin küllerinden doğan bu minareler, aslında Bilecik’in ruhunu temsil ediyor: Yeniden doğan, asla teslim olmayan ve tarihine sımsıkı bağlı bir şehir.