Komşumuz Suriye’de yaşanan iç karışıklık ve buna karşılık Türk hükümetinin uyguladığı kontrolsüz mülteci politikası, çocuk felcinin topraklarımızda yeniden baş göstermesine sebep oldu. Pakistan kaynaklı olduğu tespit edilen hastalığın Suriye’ye, oradan da mültecilerle birlikte Türkiye’ye girdiği öğrenildi.
10 yıl önce hastalıkla mücadelesini tamamlayan ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “Çocuk felcinden arınmış bölge” olarak ilan edilen ülkemizde o günden bu yana rapor edilen çocuk felci vakası bulunmazken, son günlerde özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde hastalığın baş gösterdiği rapor ediliyor. Ülke içerisine yayılan Suriyeli sığınmacılarla birlikte tüm ülkeyi etkilemesinden korkulan hastalık için Sağlık Bakanlığı alarma geçti ve tüm ülke çapında aşı kampanyası başlatıldı. Bakanlığın açıklamasının ardından Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Valiliklere yazı gönderdi. Yazıda, “0-59 aylık tüm çocuklara, daha önceki aşılama durumlarına bakılmaksızın, ev ev dolaşarak’ aşı yapılmasının “uygulama stratejisi” olduğu kaydedildi. 81 ilde gerçekleştirilen aşı kampanyası kapsamında, Suriye sınırındaki 6 ille birlikte Adana’daki tüm nüfusa, diğer illerde ise 0-59 aylıklara aşı yapacak.
Bilecik Halk Sağlığı görevlileri, hastalığın gündeme gelmesinin ardından ev ev gezerek bebek ve çocuklara çocuk felci aşısı yapmaya başladı. Suriyeli sığınmacılarla irtibatı daha sık olan kişiler, mahalleler ve kurumların yakından takip edildiği öğrenildi. Bilecik’te Suriyeli vatandaşların sayısının fazla olması, ilimizi riskli bölgelerden biri haline getiriyor. Görüşlerini aldığımız İl Halk Sağlığı Müdürü Uzm. Dr. Ömer Balcı, konunun ciddi boyutlarda olduğunu belirterek, aşılama kampanyasının ağızdan iki damla olarak uygulanacağını, 1 ay süreceğini, daha sonra 2’nci aşılama dönemine başlanacağını ifade etti.
Balcı açıklamasında şu görüşlere yer verdi:
Çocuk felci̇ hastalığı nedi̇r ?
Çocuk felci hastalığı (poliomiyelit), çocuk felci virusunun neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Üç farklı tipi olan çocuk felci virusu, ağız yoluyla vücuda girer, boğazda ve bağırsaklarda çoğalarak, vücudun diğer bölgelerine yayılır. Başlangıç belirtileri ateş, baş ağrısı, halsizlik, kusma, boyunda sertlik, kol ve bacaklarda ağrıdır. Yaklaşık her 200 vakadan bir tanesinde, hastalık etkeni olan virus omuriliğe geçerek, orada kasların hareketlerini sağlayan sinir hücrelerini tahrip eder. Bu tahribat kalıcı olup, sinir hücrelerinin yerini yeni hücreler alamadığı için, etkilenen kaslar artık çalışamazlar ve hastalık hayat boyu sürecek felçlere neden olur. Felçli vakaların %5-10’unda solunum kaslarında felç gelişerek ölüme yol açabilir.
Hastalığa en sık ki̇mler yakalanır?
Hastalık en sık 5 yaşından küçük çocuklarda görülür, ancak daha büyük çocuklar da hastalığa yakalanabilir. Vakalar, erişkinlerde seyrek olarak görülmekle birlikte, nadiren ortaya çıkabilir.
Vi̇rus nasıl bulaşır?
Virus, özellikle hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelerde bir çocuktan, diğer çocuğa dışkı ile kirlenmiş besin ve sular ile bulaşır. Hastalık etkeni virusun uzun süreli taşıyıcısı yoktur, hayvanlar da hastalık etkenini taşımazlar.
Hastalığın tedavi̇si̇ var mıdır?
Çocuk felci hastalığının tedavisi yoktur. Çocuk felci virusu ile enfekte çocukların % 95’inden fazlasında belirti görülmez. Belirtili vakalarda üst solunum yolu enfeksiyonu, mide-bağırsak sistemi bozukluğu ve grip benzeri bulgular ortaya çıkar. % 1’inden azında genellikle bacaklarda felç ortaya çıkar. Ancak, felçlerin ortaya çıktığı çocuklarda bu felçler tedavi ile düzelmez ve hayat boyu devam eder.
Hastalıktan korunmak i̇çi̇n etki̇n bi̇r aşı var mıdır?
Çocuk felci hastalığına karşı aşı ilk kez 1955 yılında geliştirilmiştir. Çocuk felci hastalığına karşı iki tip aşı vardır. Biri inaktif aşı olup enjeksiyon yolu ile uygulanır. Diğer aşı ise zayıflatılmış virüs aşısı olup ağızdan damla şeklinde uygulanmaktadır. Çocuk felci aşısı çok güvenli ve etkili bir aşıdır. Ülkemizde 1963 yılından bu yana uygulanmaktadır. Çocuk Felci Aşı Günleri’nde uygulama ağızdan çocuk felci aşısı ile yapılacaktır. Bu aşı her üç tip virusa karşı da bağışıklık sağlar.
Kimler çocuk felci̇ hastalığına karşı aşılanmalıdır?
Tüm çocuklar, yaşamlarının ilk yılında çocuk felci hastalığına karşı rutin aşılama hizmetleri ile aşılanmalıdırlar.
Bu aşılar; beşli karma aşısı içinde yer alan çocuk felci aşısı ile 2. ayını doldurduğunda başlayarak ikişer ay ara ile (2., 4. ve 6. aylarda) toplam 3 doz olacak şekilde tamamlanır. Daha sonra hatırlatma dozu denilen aşılar çocuk 1.5 yaşında iken ve ilkokul birinci sınıfta yapılır. İlaveten ağızdan çocuk felci aşısı da 6. ve 18.ayda uygulanmaktadır.
Aşılanmaması gereken çocuklar var mıdır?
1. Ateş, ishal, öksürme gibi hafif rahatsızlıklar ve çocuğunuzun hastaneye yatmasını gerektirmeyecek diğer hastalıklar çocuk felci aşısını olmaya engel değildir.
2. Çocuk felci aşısı yapıldıktan sonra, çocuğun beslenmesinin sınırlanmasına gerek yoktur. Anne sütü rahatlıkla verilebilir.
3. Ciddi hastalık veya bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda (bağışıklık sistemini baskılayan tedaviler, bağışıklık yetmezliği hastalıkları, kan kanseri, lenf bezi kanserleri, diğer kanserler) sağlık personelinin bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Çocuk felci̇ aşı günleri̇ nedi̇r?
Çocuk felcinin ortadan kaldırılması hedefine ulaşmak için rutin aşılama hizmetlerini destekleyen aşılama çalışmalarıdır. Bu uygulamada, kapı kapı dolaşılarak 0-59 ay arasındaki tüm çocuklara, daha önceki aşılanma durumlarına bakılmaksızın -tam aşılı dahi olsalar- en az bir ay ara ile iki kez çocuk felci aşısı verilmektedir. Bu uygulamada yapılan aşılar ek doz olup rutin aşının yerine geçmez. Uygulamanın amacı çocuk felci virusunun ülkemize girişini ve yayılmasını engellemektir.
Bu kapsamda,
• Suriye ile komşuluğu olan 6 il (Hatay, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Mardin, Şırnak) ile Adana ili olmak üzere 7 ilimizde yaşayan 5 yaş altı tüm çocuklar (T.C. vatandaşı veya yabancı uyruklu) aşılanacaktır.
• Diğer illerimizde ise kamplarda veya kamp dışında yaşayan Suriyeli 5 yaş altı çocuklar aşılanacaktır. Ayrıca Halk Sağlığı Müdürlükleri tarafından yapılan değerlendirmede riskli görülen bölgelerde 5 yaş altı vatandaşlarımız da aşılanacaktır.
Ayrıca, halen Suriye sınırından giriş çıkışlarda yaşına bakılmaksızın tüm kişilere çocuk felci aşısı uygulanmaktadır.
Çocuk Felci Aşı Günleri’nin birinci turu 18-24 Kasım 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilecektir.
Çocuk felci̇ hastalığının eradi̇kasyonu (ortadan kaldırılması) hedefi nedi̇r?
Eradikasyon, hastalığın bir toplumda, coğrafik bölgede ve nihayetinde dünyada daha sonra yeniden ortaya çıkmayacak biçimde ve kesinlikle ortadan kaldırılması demektir. Bu ise hastalık etkeninin dünya üzerinden yok edilmesi ile mümkün olur. Tüm dünyada 2015 yılında çocuk felci hastalığının ortadan kaldırılması hedeflenmekte ve bu konuda çalışmalar yürütülmektedir.
Eradi̇kasyon hedefi̇ne ulaşılmış bi̇r hastalık var mıdır?
Uzun yıllar devam eden başarılı kitlesel aşılama programları ve hastalık izleme çalışmaları ile 1977 yılında çiçek hastalığı dünyadan kökü kazındığı ilan edilen ilk hastalık olmuştur.
Çocuk felci̇ni̇ ortadan kaldırma (poli̇o eradi̇kasyonu) programı nedi̇r?
Küresel Polio’nun Eradikasyonu Girişimi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezi (CDC) ve Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuk Fonu (UNICEF) gibi kuruluşlarının katkılarıyla polionun eradikasyonu amacıyla 1988 yılında kurulmuştur. 1988 yılında 41. Dünya Sağlık Asamblesi’nde alınan kararla Polio Eradikasyon Programı (PEP) başlatılmıştır. Ülkemizde de bu doğrultuda “Polio Eradikasyonu Programı” 1989 yılından beri yürütülmektedir. Bu program dahilinde, rutin ve destek aşılama hizmetleri yürütülmekte, her gevşek tipte felç vakası, çocuk felci olma ihtimaline karşın bildirilmekte ve incelenmektedir.
Programın temel stratejileri şunlardır:
1. Rutin aşılama,
2. Destek aşılama (Çocuk Felci Aşı Günleri gibi)
3. Tespit edilen tüm şüpheli vakaların inceleme ve izlem altına alınması,
Dünyada çocuk felci̇ hastalığının durumu nedi̇r?
Dünyada, çocuk felci vakaları 1988 yılında 350.000 den fazla olduğu tahmin edilirken 2012 yılında bildirilen 223 vakaya kadar azalmış olup vaka sayısında %99’dan fazla azalma sağlanmıştır. Bu azalma, hastalığın ortadan kaldırılması için gösterilen küresel çaba sonucudur. Bugün sadece dünyanın üç ülkesinde; Afganistan, Pakistan ve Nijerya’da virüs dolaşımı devam etmekte, Kamerun, Somali, Etiyopya ve Kenya’da ülke dışı kaynaklı bulaşma sonrasında salgınlar görülmektedir. Son olarak 29 Ekim 2013 tarihinde, DSÖ tarafından yapılan açıklamada Suriye’de çocuk felci hastalığının varlığı duyurulmuştur. Bu durum ülkemize olası hastalık bulaşı riskini ortaya çıkarmaktadır. DSÖ, Suriye ile birlikte komşu ülkelerin ek aşılama kampanyaları yapmasını tavsiye etmektedir. Türkiye, Irak, Ürdün, Lübnan ve Mısır’da Çocuk Felci Aşı Günleri yapılacaktır. Suriye içinde ise aşılama çalışmaları başlatılmıştır.
Ülkemi̇zde çocuk felci̇ hastalığının durumu nedi̇r?
Ülkemizde 1963 yılında başlatılan aşılama çalışmaları ile vaka sayıları giderek azalmış, özellikle 1985 Aşı Kampanyası’nın ardından çocuk felci vaka sayısında büyük bir düşüş gözlenmiştir.
Rutin çocukluk dönemi aşılama çalışmalarında yüksek aşılama hızlarına ulaşılması ve pek çok kereler yapılan geniş çaplı destek aşılama çalışmaları ile en son vakamız Kasım 1998 tarihinde bildirilmiştir. Yaklaşık on beş yıldır ülkemizde yeni vaka görülmemiştir.
Ülkemizin de içinde bulunduğu Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 21 Haziran 2002 tarihinde “Çocuk Felcinden Arınmış Bölge” olarak ilan edilmiştir.
