Kıymet Aslan
Çocuk işçiliğinin temelinde öncelikle yoksulluk olmak üzere, eğitim sistemindeki aksaklıklar, istihdam olanaklarının kısıtlılığı, yeterli toplumsal bilincin oluşmaması, ailelerin eğitimsizliği gibi birçok sosyal ve ekonomik nedenlere dayandığına dikkat çeken Sosyal Güvenlik İl Müdür Vekili Celalettin Özkan, bu noktada 4857 sayılı İş Kanunun 71. Maddesinde belirtildiği gibi çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı, hangi şartlarda çalıştırılacağı bu kanunla belirtilmiş ve güvence altına alındığını belirten bir açıklamayı gazetemize yaptı.
Özkan, “4857 sayılı İş Kanunun 71. Maddesinde belirtildiği gibi çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı, hangi şartlarda çalıştırılacağı bu kanunla belirtilmiş ve güvence altına alınmıştır.
Bugünün; çocuk işçiliğinin önlenmesi ve toplumsal bilincin artırılması açısından büyük önem taşıdığı da göz önüne alınarak; çocuk işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalışabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık , bedensel ,zihinsel ve psikolojik gelişmeleri ,kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınarak , çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamına engel olmamasına , çocuğun derslerini düzenli bir şekilde takip etmesine ve izlemesine zarar vermeyecek şekilde çalışma süreleri ve saatleri dikkate alınmalıdır.
4857 sayılı İş Kanun’unda kabul edilen çocuk işçiliği 15 yaş ve 15-18 yaş arasındakileri genç işçi olarak tanımlamış olsa bile; çocuk işçiliği ile ilgili mücadelenin ülkemizde yaygınlaştırılması , sadece kamu kurum ve kuruluşları değil, sivil toplum örgütleri , gönüllü kuruluşlar, işçi sendikaları , işveren örgütleri ,eğitimciler ve medya da destek olmalıdır.
Her yatırımın ertelenebilir olduğu , yıllar sonra da olsa telafisinin mümkün olacağı ancak; geleceğimiz olan çocuklarımıza yapılacak yatırımların telafisinin ileride mümkün olmayacağı bilinciyle çocuklarımıza hak ettikleri sosyal ve ekonomik ortamları yaratmayı diliyor ve çocuk işçiliğinin son bulmasını temenni ediyorum.”dedi.
4857 sayılı İş Kanununun 71 inci maddesi gereğince, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler ile 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış genç işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, 14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma koşullarına ilişkin usul ve esasları kapsar.
Herhangi bir işyerinde çocuk ve genç işçi çalıştırılıp çalıştırılamayacağı, bu işçilerin hangi esaslara göre çalıştırılacağı, düzenlenmesi gereken belgeler, verilmesi gereken eğitimler, 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan yönetmelikle açıklanmaktadır.
Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmelik maddeleri şunlardır:
Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller
Madde 7 —4857 sayılı İş Kanununun 66 ncı maddesine göre çalışma süresinden sayılan hallerin yanısıra;
a) İşverenin vermesi gereken eğitimlerde geçen süreler,
b) İşverenin işyeri dışında gönderdiği kurslar ve toplantılarda geçen süreler ile yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçen süreler,
c) Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından çalışan çocuk ve gençler ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre, komisyon ve benzeri toplantılara temsilci olarak katılmaları nedeniyle işlerine devam edemedikleri süreler, çalışma süresinden sayılır.
Hafta Tatili
Madde 8 —Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil
Madde 9 —Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.
Yıllık Ücretli İznin Kullandırılması
Madde 10 —Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir.
Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izinleri okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına devam edilmediği dönemlerde verilir.
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılamayacakları İşler
1. 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler,
2. Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler,
3. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler,
4. Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği kapsamındaki işler,
5. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işler,
6. Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri,
7. Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işler,
8. Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler,
9. Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler,
10. Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler,
11. Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işler,
12. Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işler,
13. Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,
14. Para taşıma ve tahsilat işleri,
15. İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),
16. Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işleri,
17. Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işler,
18. Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler,
19. Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler.
